6 tips voor omgaan met agressie

Laatst zat ik op een bankje in de stad toen ik opeens een agressief klinkende schreeuw hoorde. “Rot op, klootzak! Ga uit mijn buurt!” galmde het door de straat. Opeens was ik getuige van een bizarre confrontatie, omdat de boze schreeuwer vond dat iemand niet genoeg afstand van hem hield. Als omstander schrok ik hiervan. Ik zag het niet aankomen. Maar de man die het verbale geweld over zich heen kreeg, bleef kalm en liep gewoon weg.

Dit soort aanvaringen komen de laatste tijd vaker voor. In de supermarkt, in de winkel of op straat. Daarbij zijn er de afgelopen tijd meer confrontaties tussen buren. Maar agressie is van alle tijden. Ook op de werkvloer. Er zijn talloze uitzendmedewerkers die te maken hebben (gekregen) met agressiviteit van bijvoorbeeld klanten of flexwerkers. Hoe ga je hiermee om? In dit artikel zes tips om met agressie om te gaan.

Waar komt agressie vandaan?

Agressie werd vanaf de eerste mens gebruikt als middel om te communiceren. Deze vorm van grensoverschrijdend gedrag is een oerinstinct. Tegenwoordig praten we liever eerst voor we agressief worden. Agressie is vaak geen spontaan gedrag. Als iemand agressief wordt is dat meestal een uiting van opgebouwde frustratie. Sommige mensen zijn eerder geneigd agressie te uiten dan een ander, bijvoorbeeld vanwege opvoeding, aanleg of traumatische ervaring. Vaak heb je dat niet eens in de gaten. Tot je met het agressieve gedrag van de ander geconfronteerd wordt.

Vormen van agressie

Agressie kan op verschillende manieren geuit worden. Soms blijft het in een situatie bij één van deze vormen. Maar er kunnen natuurlijk ook meerdere vormen tegelijk gebruikt worden. Denk aan iemand die schreeuwt als hij een ander slaat.

• Verbaal: Voorbeelden hiervan zijn schelden, schreeuwen, beledigen en bedreigen.

• Fysiek: Denk aan een dreigende houding, schoppen, slaan of het gebruik van een wapen.

• Psychisch: Voorbeelden zijn chanteren, vernederen of intimideren.

Redenen voor agressie

Er zijn verschillende beweegredenen om agressief te worden. Er zijn er drie die het vaakst voorkomen:

• Instrumentele agressie: Dit betekent dat iemand agressie als middel gebruikt om iets te bereiken. Vaak gebeurt dat met intimidatie.
• Frustratie-agressie: Hierbij is het agressieve gedrag een emotionele uitbarsting van een opeenstapeling aan negatieve ervaringen.
• Psychopathologische agressie. Dit wordt veroorzaakt door een psychische stoornis of door de invloed van alcohol en drugs. In dit geval is de agressor vaak niet te benaderen of aanspreekbaar.

Effecten van agressie

Een situatie waar agressie in voorkomt is voor veel mensen heftig om mee te maken. Ze voelen zich machteloos, kwetsbaar en angstig. Zelfs lang na de gebeurtenis kan je je er nog onveilig door voelen. Sommige mensen krijgen zelfs last van gezondheidsproblemen, zoals slapeloosheid, hoofdpijn of een gebrek aan energie. Het is daarom belangrijk om stevig in je schoenen te staan, en de controle te houden over de situatie. Zo voel je je minder kwetsbaar en machteloos. Maar zelfs dan kan een dergelijke confrontatie diepe impact maken.

6 tips om met agressie om te gaan

Niet iedere situatie waarin je geconfronteerd wordt met agressie is hetzelfde. Er is een groot verschil tussen iemand die agressief is door frustratie of iemand die psychopathologisch agressief is. Daarnaast kan de agressor iemand zijn die je kent, zoals een collega of vaste klant, maar ook een vreemde. Toch zijn er een aantal tips die je over het algemeen kan gebruiken om met agressie om te gaan.

1. Blijf kalm

De eerste tip is misschien wel de lastigste om op te volgen, maar wel een van de belangrijkste. Om de situatie in de hand te houden, moet je zorgen dat je zelf de kalmte bewaart. Het is moeilijk om rustig te blijven als iemand zich agressief gedraagt. Het aloude tot tien tellen helpt vaak om kalm te blijven Als jij kalm bent, zal de ander eerder geneigd zijn ook weer rustig te worden. Maar blijf beleefd, houd oogcontact en behandel de ander met respect. Kalmte kan namelijk ook als apathie worden opgevat.

2. Houd je veiligheid in de gaten

Jouw veiligheid heeft altijd de hoogste prioriteit. Zorg ervoor dat je weg kan als het nodig is en er eventueel een derde persoon bij is. Bewaar genoeg afstand als je vermoedt dat de agressor fysiek kan worden. Door hieraan te denken sta je een stuk sterker in je schoenen en voel je minder angst.

3. Stel grenzen indien nodig

Het is te allen tijde belangrijk om je zo veilig mogelijk te voelen. Blijf meester in de situatie door grenzen aan te geven als dat nodig is. Gaat iemand voor jou echt over de schreef? Dan hoef je dat niet te pikken. Vraag een collega of leidinggevende erbij als versterking of laat die het van je overnemen.

4. Ga zo min mogelijk in discussie

Als iemand agressief wordt, betekent dat vaak dat op een normale manier communiceren over het probleem een gepasseerd station is. Het heeft dan ook weinig zin om op dit punt in discussie te treden. Iemand die heel boos is, luistert vaak niet meer naar wat je zegt. Of de emotie loopt nog hoger op. Zorg dat de situatie niet verder escaleert. Pas als de ander weer rustig is, kan je het probleem proberen op te lossen.

5. Luister naar de ander en toon begrip

Probeer achter de kern van het probleem te komen door goed te luisteren. Laat de agressieve persoon even uitrazen. Toon begrip voor zijn of haar situatie. Vraag om opheldering als dingen je nog niet helemaal duidelijk zijn en vat het verhaal kort samen. Zo laat je zien dat je de ander begrepen hebt en hem of haar serieus neemt. Dan kan je samen naar een oplossing kijken.

6. Bied, als het kan, een oplossing en maak afspraken

Als je het probleem hebt geïdentificeerd kan je naar een oplossing zoeken. Als je zelf met een voorstel komt, neem je het voortouw. Dat wekt vertrouwen. Daarnaast behoud je zo de controle over het verdere verloop van het gesprek. Maak concrete afspraken als jullie samen tot een oplossing zijn gekomen. Mag je dat niet zelf? Haal er dan iemand bij die het wél mag. Zo sluit je de confrontatie alsnog met een positief gevoel af.

Grensoverschrijdend gedrag

Lees meer over de trainingen die artra heeft omtrent grensoverschrijdend gedrag.
lees meer