Aantal arbeidsmigranten stijgt verder volgens alle scenario’s

In opdracht van ABU heeft researchinstituut SEO onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van arbeidsmigratie tot 2030. Dat geeft een boeiend inzicht in de ontwikkeling van het aantal arbeidsmigranten. Welk scenario ook wordt gehanteerd, het aantal arbeidsmigranten in Nederland groeit. Daar zijn wel enkele kanttekeningen bij te plaatsen.

Aandeel Polen steeds minder dominant

In de afgelopen 15 jaar verviervoudigde het aantal arbeidsmigranten in Nederland. Vooral het aandeel arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa nam aanzienlijk toe. Het aandeel van deze zogenaamde MOE-landers steeg van een derde naar twee derde. Ruim 60% van de arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa is van Poolse afkomst. In 2008 was dit overigens nog 86%. Echter, nu neemt het aandeel Roemenen (16%) en Bulgaren (8%) snel toe. En ook het aantal arbeidsmigranten afkomstig uit Litouwen (4%) stijgt gestaag. De helft van de arbeidsmigranten verricht laaggekwalificeerde arbeid.

Iets meer dan de helft van de ruim 800.000 arbeidsmigranten in Nederland werkt via uitzendbureaus. Van de arbeidsmigranten die via een uitzendbureau werken is twee derde al langer dan 5 jaar in Nederland.

Groei aantal arbeidsmigranten

SEO heeft vier scenario’s over de toekomst van arbeidsmigratie van de Adviesraad Migratie gekwantificeerd om de ontwikkeling van het aantal arbeidsmigranten te voorspellen. Afhankelijk van het gekozen scenario groeit het aantal arbeidsmigranten tussen de 17 en 70%. Als de groei van de afgelopen 15 jaar (trendmatig) wordt doorgetrokken dan stijgt het aantal arbeidsmigranten in 2030 tot bijna 1,2 miljoen. Het aandeel arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa blijft daarbij stabiel. Daarbij neemt vooral het aandeel Roemenen en Bulgaren toe.

Voldoende arbeidsmigranten beschikbaar?

Het is echter de vraag of er überhaupt in de toekomst mensen uit Polen, Roemenië of Bulgarije als arbeidsmigrant in het buitenland aan de slag willen. De vergrijzing slaat in deze landen immers hard toe. Zo schetste actualiteitenprogramma Nieuwsuur in haar uitzending van 21 juni 2022 nog een inktzwart scenario, waarin geen arbeidsmigrant meer is te krijgen. Daarbij werd ook onderstaand plaatje getoond van de afname van de beroepsbevolking in diverse landen. Dit plaatje schetst een beeld tot weliswaar 2060 (nog een hele tijd te gaan dus), maar niettemin is het alarmerend. Want juist de landen waar wij in Nederland op het gebied van arbeidsmigratie sterk van afhankelijk zijn, kennen een snel krimpende beroepsbevolking. Tot wel 40% in Bulgarije en een daling van 36% in Polen en 32% in Roemenië.

In alle vier de scenario’s sprake van groei aantal arbeidsmigranten

Hoe dan ook, op basis van de scenario’s neemt het aantal arbeidsmigranten toe. Ook als het politieke klimaat in Nederland wijzigt en de economische groei in Nederland laag is. Als er veel internationale samenwerking is, een hoge economische groei en draagvlak in de maatschappij voor het inzetten en huisvesten van arbeidsmigranten, dan stijgt het aantal arbeidsmigranten het hardst. Volgens dit scenario stijgt het aantal arbeidsmigranten dan tot wel 1.247.000. Overigens zijn deze migranten dan niet alleen afkomstig uit MOE-landen, maar dragen ook niet EU-landen en landen buiten Europa (bijvoorbeeld Afrika) bij aan deze groei.

Bijdrage aan de Nederlandse economie

De onderzoekers hebben ook het effect van deze stijgende arbeidsmigratie berekend voor de  Nederlandse economie. Momenteel dragen arbeidsmigranten 3 procent bij aan het Bruto Binnenlands Product (BBP). Dat is minder dan hun aandeel in de totale werkgelegenheid. Dit komt doordat ze vaak lager gekwalificeerde arbeid uitvoeren, zoals in de land- en tuinbouw. In 2030 zou die bijdrage, afhankelijk van de ontwikkeling van het aantal arbeidsmigranten, kunnen oplopen van 3,5 tot 4,7 procent van het nationaal inkomen.

Onderschatting

Gelet op de eerdergenoemde uitzending van Nieuwsuur zou dit wel eens een onderschatting kunnen zijn. In die uitzending komen namelijk ondernemers aan het woord die echt afhankelijk zijn van de inzet van arbeidsmigranten. Als er niet voldoende arbeidsmigranten beschikbaar zijn, moeten zij hun bedrijf stopzetten of naar het buitenland verplaatsen. Dit heeft natuurlijk negatieve gevolgen voor de ontwikkeling van de Nederlandse economie. Deze effecten zijn in de scenario-studie van SEO niet meegenomen.

Het aantal arbeidsmigranten dat in Nederland aan de slag gaat, zal tot zeker 2030 stijgen. Wel is het belangrijk dat naar de beschikbaarheid van arbeidsmigranten wordt gekeken. Wellicht moeten alternatieve landen voor het werven van arbeidsmigranten overwogen worden.

Tip! Volg de training Werken met arbeidsmigranten zodat je op de hoogte bent van alle ins en outs.