Volle vakantieparken en met zes man op één kamer. Maandelijks is er wel (lokaal) nieuws over de huisvesting van arbeidsmigranten. Deze groep wordt vaak ondergebracht in bijvoorbeeld kleine kamertjes of leegstaande vakantiehuisjes, onder slechte omstandigheden. Er is de afgelopen jaren sprake van een urgent huisvestingsprobleem voor arbeidsmigranten. Welke rol speelt de uitzendprofessional hier bij?
In Nederland werken ruim 400.000 Europeanen. Deze arbeidsmigranten komen vooral uit Midden- en Oost-Europa, zogenaamde MOE-landen. Ze komen voornamelijk uit Polen, Roemenië, Hongarije, Bulgarije en Litouwen. Zeker in de krappe arbeidsmarkt van nu, zoeken steeds meer werkgevers hun werknemers buiten de landsgrenzen. En die vraag zal de komende jaren alleen maar groter worden. Want de beroepsbevolking krimpt vanaf 2021 door vergrijzing en ontgroening. Het CBS verwacht dat in 2040 26,1% van de bevolking 65-plus is. Nu is dat nog 18,8%.
De uitzendsector speelt een belangrijke rol bij de bemiddeling van arbeidsmigranten: ongeveer de helft van de arbeidsmigranten vindt werk via een uitzendbureau. In de periode tussen 1 juni 2017 en 1 juni 2018 hebben ABU- en NBBU-leden ruim 184.000 arbeidsmigranten ter beschikking gesteld. Dit aantal is hoger dan in dezelfde periode in 2016. Toen waren dit er nog 119.598. De stijging in het aantal ter beschikking gestelde arbeidsmigranten is vooral ook te verklaren door het feit dat we nu volop in een hoogconjunctuur zitten. Ter vergelijking: bij de vorige meting van de ABU en NBBU in 2016 kwamen we net uit de crisis. Volgens de brancheverenigingen ABU en NBBU is de uitzendbranche ook belangrijk om de economische groei te faciliteren.
Door de open Europese grenzen is de internationale arbeidsmobiliteit niet meer weg te denken uit de uitzendbranche. Veel Nederlandse (lokale) bedrijven kunnen niet meer zonder arbeidsmigranten. In 2016 droegen arbeidsmigranten 11 miljard euro bij aan ons nationaal inkomen. Ze leveren in economische zin daarom veel op. De meeste arbeidsmigranten waren in 2018 werkzaam in de sectoren: logistiek (29%), voedingsindustrie (27%), tuinbouw (14%), metaalindustrie (7%), landbouw (5%) en transport (4%).
Arbeidsmigranten zijn onmisbaar geworden in Nederland (ABU). Voor het werk dat zij doen, zijn onvoldoende Nederlandse werknemers te vinden. Nederlandse werknemers willen dat vaak zware werk simpelweg niet uitvoeren tegen het bijbehorende salaris en de flexibiliteit die wordt gevraagd. Ook houden arbeidsmigranten de beroepsbevolking, die de komende jaren zal krimpen, op peil. Dit blijkt uit cijfers van het CBS.
Naast een baan, een goed salaris en het kunnen maken van veel uren is kwalitatief goede, betaalbare huisvesting een van de belangrijkste factoren voor arbeidsmigranten om naar Nederland te komen. Maar als ze niet meer naar Nederland willen komen, heeft dat ook nadelige gevolgen voor de economische groei. “Nederland staat al niet meer in de top-3 van landen waar arbeidsmigranten graag naartoe gaan. Landen als Engeland, Duitsland en de Scandinavische landen hebben de voorkeur”, zegt Robert Kurzak, operations manager Facility bij OTTO Work Force. Gemiddeld zijn arbeidsmigranten 46 weken in dienst. Daarom is er, volgens Kurzak, veel behoefte aan huisvesting gericht op kort verblijf.
Bedrijven, uitzendondernemingen en huisvesters hebben de afgelopen jaren herhaaldelijk de noodklok geluid over de huisvestingsproblemen. Deze worden steeds urgenter. Van de ABU- en NBBU-leden die arbeidsmigranten ter beschikking stellen, ervaart 75% een tekort aan huisvestingsplaatsen. Daarom hebben overheden, de ABU, NBBU en andere werkgevers- en werknemersorganisaties in 2012 de Nationale verklaring (tijdelijke) huisvesting EU-arbeidsmigranten ondertekend. Hierbij was het doel om 100.000 extra woonplekken te creëren. In 2018 bleek dat er 30.000 waren gerealiseerd. Maar het aantal arbeidsmigranten is in de tussentijd blijven stijgen.
Als een arbeidsmigrant naar Nederland komt zijn er verschillende manieren van huisvesting mogelijk:
Er zijn voor de laatste twee opties een aantal voorwaarden gesteld door brancheverenigingen ABU en NBBU. De huisvesting moet namelijk voldoen aan huisvestingseisen die volgen uit hun cao en lidmaatschapseisen. ABU- en NBBU-leden hebben tussen 1 juni 2017 en 1 juni 2018 ruim 133.000 arbeidsmigranten gefaciliteerd in hun huisvestingsbehoefte.
Organisaties die huisvesting voor arbeidsmigranten aanbieden, kunnen een certificaat van de Stichting Normering Flexwonen (SNF) behalen. Hiervoor moeten zij voldoen aan de norm voor huisvesting van arbeidsmigranten. Onder de SNF-norm vallen onderdelen ruimte en privacy, sanitair, veiligheid en hygiëne, voorzieningen, informatievoorziening, brandveiligheid en goed werkgeverschap. Voor al deze onderdelen bestaan specifieke eisen waar de huisvesting aan moet voldoen. Als de huisvesting niet volstaat, en de zaken worden niet snel hersteld, dan wordt de aanbieder van de huisvesting uit het register van de SNF geschreven.
De arbeidsmigrant moet op de hoogte worden gesteld van zijn rechten, ook als het gaat om huisvesting. Zo moeten ze bijvoorbeeld weten dat ze niet verplicht zijn om de huisvesting te accepteren die het uitzendbureau ze aanbiedt. En als ze het wel accepteren, dat er loon ingehouden kan worden door het uitzendbureau om de huisvesting te bekostigen. De Stichting Naleving CAO voor Uitzendkrachten (SNCU), opgericht door de ABU en NBBU, houdt toezicht op naleving van de uitzend-CAO. De SNCU heeft een informatieve animatie gemaakt, gericht op arbeidsmigranten:
Als werkgever moet je zorgen voor goede huisvesting en goed vervoer. Hoe zorg je ervoor dat je een gezonde marge hebt om hier invulling aan te geven?
https://vimeo.com/368483549