Pesten op de werkvloer komt vaker voor dan je denkt

Op 19 april is het de Landelijke dag tegen Pesten. Deze dag is in het leven geroepen voor bewustwording en om mensen aan te sporen actie te ondernemen tegen pestgedrag in hun omgeving. Want op scholen wordt nog altijd 1 op de 10 leerlingen gepest. Jaarlijks worden 400.000 jongeren online gepest. En in sport ondervindt één à twee leden per team pestgedrag. Maar pesten gebeurt niet alleen onder kinderen of sporters, het komt ook op de werkvloer veelvuldig voor.

Hoe vaak komt pesten voor op de werkvloer?

In Nederland worden jaarlijks zo’n 500.000 werknemers gepest. Dat betekent dat 1 op de 8 werknemers hier mee te maken krijgt. Bij 80.000 is dit structureel. Daarnaast blijkt dat een kwart van de werknemers ooit wel eens is gepest door collega’s of leidinggevenden. Pestgedrag komt het vaakst voor in de industrie, vervoer en bestuur. In het onderwijs en de zorg het minst.

Meer cijfers

Elk jaar stijgt het aantal meldingen over pestgedrag op de werkvloer. Dat betekent niet dat het vaker voorkomt, maar dat mensen wel sneller een melding ervan (durven) maken. Daarnaast melden werknemers die gepest worden zich drie keer zo vaak ziek. Van de mensen die thuiszitten met een burn-out, is ongeveer een derde slachtoffer van pesten op het werk.

Wat is pesten?

Als steeds dezelfde persoon het mikpunt is van de spot, wordt buitengesloten of genegeerd, dan wordt plagen al gauw pesten. Pesten is een vorm van grensoverschrijdend gedrag. Pesten kan op veel verschillende manieren voorkomen. Elke vorm van pesten kan het slachtoffer onzeker maken of zijn of haar gevoel van eigenwaarde aantasten. Het probleem is dat pestgedrag vaak niet wordt herkend. Mensen denken al gauw “Ach, het was maar een grapje.”

Voorbeelden van pestgedrag op de werkvloer

Natuurlijk moet een grapje op z’n tijd kunnen. Dat is zelfs goed voor de werksfeer. Maar het is niet grappig meer als iemand structureel voor gek wordt gezet. Hoe komt pestgedrag tot uiting op de werkvloer? Denk aan situaties als:

• Steeds zinloze taken moeten uitvoeren;
• Opzettelijk een verkeerde beoordeling krijgen;
• Genegeerd of buitengesloten worden;
• Geïmiteerd, belachelijk gemaakt of bespot worden;
• Te maken krijgen met schreeuwen, vloeken, intimidatie en fysieke agressie;
• Consequent onderwerp zijn van roddels.
• De gevolgen van pesten voor de werknemer

Gevolgen voor het slachtoffer

Pesten kan zware gevolgen hebben voor de werknemer. Een slachtoffer van pestgedrag heeft te maken met stress. Het zelfvertrouwen lijdt eronder en de bloeddruk is hoog. Daarnaast verliezen slachtoffers van pestgedrag het plezier in hun werk. Ze raken hun motivatie kwijt, functioneren slechter en kunnen zelfs last krijgen van psychische problemen. Denk bijvoorbeeld aan een burn-out of depressie. Dit kan uiteindelijk leiden tot (langdurige) uitval. Slachtoffers kunnen nog jaren last hebben van deze gevolgen. Er is zelfs door onderzoek aangetoond dat pesten op de werkvloer kan leiden tot een posttraumatische stresstoornis of zelfs zelfmoord.

Wat zijn de gevolgen van pestgedrag binnen een organisatie?

Naar schatting zorgt pestgedrag landelijk voor zo’n 400 miljoen extra verzuimdagen per jaar. Dit zijn dagen waarbij de meeste medewerkers loondoorbetaling krijgen. Deze extra verzuimdagen kosten dus zo’n 900 miljoen euro aan loondoorbetaling door verzuim. Maar pesten heeft ook gevolgen voor een organisatie die niet in cijfers uit te drukken zijn. Pestgedrag laat collega’s niet koud, ook al neemt slechts zestien procent van de werknemers het wel eens op voor een slachtoffer. Zien dat iemand gepest wordt, zorgt voor een stijging in stresshormonen. Omstanders hebben dus daadwerkelijk (ook) last van pestgedrag. Dat kan leiden tot extra verzuim op de hele afdeling en verpest de organisatiecultuur. Daarnaast kunnen de gevolgen voor de organisatie zijn:

• Een hoger verloop
• Minder productiviteit
• Hoger verzuim
• Minder vertrouwen, inzet en loyaliteit van medewerkers

Wat kan je tegen pesten op de werkvloer doen?

Één op de vijf medewerkers heeft behoefte aan (aanvullende) maatregelen tegen interne intimidatie, agressie of geweld. Opvallend is dat voornamelijk grote bedrijven maatregelen treffen. MKB’s blijven hierin vaak achter. Wat kan je doen tegen pesten op de werkvloer?

1. Weet hoe je een pestkop herkent

Het kan heel lastig zijn om pesten te herkennen op de werkvloer. Sommige vormen van pesten zijn overduidelijk, zoals schreeuwen, bedreigen en vernederen. Maar pesten kan ook heel subtiel gebeuren. Hierdoor is het voor een buitenstander moeilijk om op te merken dat er wordt gepest. Daarnaast durven slachtoffers vaak niet aan te geven dat ze worden gepest. Of misschien is de pestkop wel een van de best functionerende werknemers. In dat geval kan het lastig zijn om daar doorheen te kijken.

2. Benoem pestgedrag op het moment dat het plaatsvindt

Wanneer je doorhebt dat pestgedrag plaatsvindt op de werkvloer, kan je het beste direct het pestgedrag benoemen wanneer het voor je neus gebeurt. Je voorkomt hiermee een welles/nietes-situatie. Als je de feiten benoemt, kan de pestkop zich er nog moeilijk uit kletsen. Heb het alleen over het gedrag dat je zojuist waarnam en gebruik geen woorden als ‘altijd’ of ‘nooit’. Want dan probeert de pestkop dat te weerleggen door momenten te noemen waarop dit niet zo was.

3. Biedt werknemers training aan

Door preventiemaatregelen te nemen, voorkom je dat pesten op de werkvloer ernstige gevolgen heeft voor de gepeste werknemer en de organisatie. Denk bijvoorbeeld aan assertiviteitstrainingen, leren hoe je ‘nee’ zegt of hoe om te gaan met pesten op de werkvloer. Zo creëer je een positieve werksfeer en voorzie je werknemers die minder sterk in hun schoenen staan van tools om voor zichzelf op te komen.

Kijk ook eens bij Stichting Pesten op de Werkvloer voor praktische tips om pesten op de werkvloer tegen te gaan.