Wat is grensoverschrijdend gedrag in de uitzendbranche?
Vraag een willekeurige werkgever of er grensoverschrijdend gedrag in zijn organisatie plaatsvindt. Het antwoord is in 90% van de gevallen ‘nee’. Toch hebben veel organisaties ermee te maken (gehad), ook al had de directie het misschien niet in de gaten. Ook bij uitzendorganisaties komt het voor, zowel op hun eigen vestiging als bij de inlener.
Grensoverschrijdend gedrag is een complex en beladen onderwerp. En het komt overal voor, in alle lagen van de bevolking. Op straat, op school, thuis en dus ook op het werk. Slachtoffers vinden het vaak lastig om hierover te praten, waardoor het schadelijke gedrag soms jarenlang door kan blijven gaan. Maar wat valt dan allemaal onder grensoverschrijdend gedrag?
Wat is grensoverschrijdend gedrag?
Grensoverschrijdend gedrag is gedrag waarmee de ander schade op fysiek, mentaal of emotioneel vlak wordt toegebracht. Vaak heeft grensoverschrijdend gedrag ook te maken met machtsmisbruik. Dit gedrag kan opzettelijk, maar ook onopzettelijk zijn, zoals een foute grap of onhandige opmerking. In veel gevallen beseft de dader niet dat anderen er aanstoot aan nemen. Maar degene die ermee wordt geconfronteerd kan het alsnog als ongewenst en onaangenaam ervaren. Grapjes maken of een collega een knuffel geven is dus niet per definitie grensoverschrijdend. Als de ander het maar goedkeurt. Daarom noemen we gedrag grensoverschrijdend bij handelingen die niet geaccepteerd worden door de betrokken personen.
Verschillende vormen van grensoverschrijdend gedrag
Er zijn verschillende vormen van grensoverschrijdend gedrag. Het varieert van grof geweld, zoals mishandeling en seksueel misbruik, tot subtieler gedrag, zoals een bepaalde opmerking of klein gebaar. Deze subtielere handelingen zijn natuurlijk voor iedereen anders te interpreteren, voor een buitenstaander valt het soms niet eens op. Om vast te stellen of gedrag grenzen over gaat, is het daarom belangrijk om te kijken vanuit het oogpunt van het slachtoffer, niet van de dader. We benoemen de 4 meest voorkomende vormen van grensoverschrijdend gedrag hieronder.
1. Ongewenst seksueel gedrag
Ongewenst seksueel gedrag krijgt de laatste jaren veel (meer) aandacht door onder andere de #MeToo-beweging. Denk aan herhaalde uitnodigingen voor seksuele handelingen, gluren, lonken, aanhoudend achtervolgen of stalken en ongewenste fysieke aanrakingen. Vrouwen zijn vaker slachtoffer van ongewenst seksueel gedrag dan mannen: zo heeft een op de drie vrouwen wel eens te maken gehad met fysieke seksuele intimidatie op de werkvloer.
2. Pesten
Pesten kan op veel verschillende manieren voorkomen. Sommige manieren worden niet eens als pesten herkend. In de meeste gevallen staan slachtoffers bloot aan meerdere vormen tegelijk. Elke vorm van pesten kan het slachtoffer onzeker maken en zijn of haar gevoel van eigenwaarde aantasten. Denk aan iemand bespotten, steeds negeren in gesprekken, uitschelden, bedreigen, kleineren, vernederen of buitensluiten.
Lees ook: Pesten op de werkvloer komt vaker voor dan je denkt
3. Discriminatie
Bij discriminatie gaat het om een ongelijkwaardige behandeling op basis van afkomst, geslacht, seksuele geaardheid, beperking of religie. Voorbeelden zijn collega’s die iemand buitensluiten of grappen maken over zijn of haar geaardheid. Arbeidsmarktdiscriminatie is een specifieke vorm van discriminatie, die het vaakst voorkomt bij werving & selectie. Soms is het heel duidelijk dat iets discriminerend is. Maar het kan ook heel ingewikkeld zijn om te herkennen. Want discriminatie kan zowel direct als indirect voorkomen. Bijvoorbeeld in een vacaturetekst, waar specifiek wordt gevraagd om een werknemer tussen de 25 en 35 jaar (direct onderscheid) of een pas afgestudeerde (indirect onderscheid). Uitzendprofessionals kunnen ook te maken krijgen met discriminerende verzoeken van opdrachtgevers.
Zo ga jij om met discriminerende verzoeken van opdrachtgevers
4. Fysiek of verbaal geweld
Met agressie krijgen 1,6 miljoen werknemers in Nederland wel eens te maken.
Hieronder vallen bedreigingen en aanvallen, zowel fysiek als psychologisch. Denk aan schelden, sabotage, treiteren en agressief worden. Als uitzendprofessional kan je dit bijvoorbeeld meemaken wanneer een uitzendkracht boos is dat z’n contract niet wordt verlengd.
Lees ook: Te maken met agressie vanuit frustratie? Met deze 6 tactieken de-escaleer jij de situatie
Gevolgen voor de organisatie
Als er sprake is van herhaaldelijk grensoverschrijdend gedrag binnen een organisatie, kan dat grote gevolgen hebben. Dit gedrag creëert een bedreigende, vijandige of kwetsende arbeidsomgeving. Het kan de sfeer op een afdeling dan ook onherroepelijk verpesten. Slachtoffers kunnen hierdoor minder productief zijn. Ze kunnen zich niet concentreren, voelen enorme stress of zien als een berg op tegen het werk. Soms voelen ze zich er letterlijk ziek van. Het kan namelijk ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals slapeloosheid, hoofdpijn, maag- en darmproblemen, depressie, angststoornissen en zelfmoordgedachten. Het verzuim onder slachtoffers is dan ook hoog. Sommigen besluiten zelfs om de organisatie waar dit gedrag regelmatig plaatsvindt te verlaten. En niet te vergeten: het kan een organisatie flinke reputatieschade opleveren, als de problemen voor blijven komen.
Grensoverschrijdend gedrag kan dus op verschillende manieren voorkomen. Vaak beseft iemand niet eens dat hij een ander kwetst of beledigt. Maar het komt vaker voor dan je denkt. En voor een organisatie kan het ook nog eens grote gevolgen hebben.
Zo pak je grensoverschrijdend gedrag aan
Krijg jij een melding over grensoverschrijdend gedrag? Of zie je het zelf gebeuren? Volg dan deze 7 stappen om het probleem op een professionele manier aan te pakken.
1. Kom snel in actie
Kom zo snel mogelijk in actie om het gedrag aan te pakken. Als je niet tijdig optreedt, krijgt de misdragende werknemer het idee dat zijn gedrag oké is. Hierdoor ontstaat een onveilige werkomgeving. En dat is iets wat je natuurlijk absoluut niet wil. Hoe langer je wacht, hoe moeilijker het wordt om een eind te maken aan het wangedrag.
2. Doe onderzoek
Doe onderzoek naar de situatie. Spreek met iedereen die betrokken is en kijk naar fysiek bewijs van het grensoverschrijdende gedrag. Sta jij dichtbij degene die beschuldigd wordt of vrees je dat je niet objectief naar de situatie kan kijken? Schakel dan een derde in om de beschuldiging te onderzoeken. Kijk ook of het nodig is om iemand tijdelijk te schorsen of op verlof te sturen, als je denkt dat dit beter is voor het onderzoek.
3. Documenteer al het bewijs
Zorg ervoor dat je alle relevante informatie documenteert. Denk bijvoorbeeld aan het plan van aanpak, getuigenissen van medewerkers, video-opnamen of ander bewijs. Als je alles goed bewaart, sta je veel sterker.
4. Raadpleeg een leidinggevende
Win advies in bij een leidinggevende, zoals een hogere manager of directielid, over wat de beste vervolgstap is om te nemen en wat de consequenties daarvan zouden zijn. Door advies in te winnen van een derde voorkom je dat je (onbewust) een bevooroordeelde beslissing maakt. En staat de organisatie op een lijn.
5. Maak een afweging in de ernst van het wangedrag
Maak een afweging in hoe ernstig het wangedrag is geweest en welke impact het heeft gehad op de werkvloer. Als andere medewerkers of klanten er direct door geraakt zijn, zouden de consequenties zwaarder moeten zijn. Zo laat je zien waar de organisatie voor staat en zien andere werknemers dat je vastberaden bent om een warme, veilige werkomgeving bewaren. Neem ook eerdere misdragingen van de dader mee in je beslissing. Zit er een patroon in z’n gedrag of is deze manier van doen afwijkend voor deze persoon? Door dit allemaal mee te nemen in je beslissing, zorg je voor een gepaste oplossing.
6. Bepaal wat de gevolgen zijn van dit gedrag
Neem een besluit over wat de gevolgen zijn voor de dader. Hiervoor kan je kijken naar hoe er eerder met dergelijk gedrag om is gegaan of naar het officiële personeelsbeleid. Mocht het een ontzettend ingewikkelde situatie zijn, dan kan je ervoor kiezen om een advocaat in de arm te nemen.
7. Communiceer duidelijk met alle betrokkenen
Heb je eenmaal een besluit genomen, dan is het belangrijk om hier duidelijk over te communiceren met alle betrokkenen. Vertel dus niet alleen aan de dader hoe je de situatie oplost, maar informeer ook het slachtoffer. Beantwoord eventuele vragen hierover om jouw beslissing te rechtvaardigen.
Wil jij leren hoe je beter omgaat met grensoverschrijdend gedrag?
Als jij weet hoe je moet handelen in een situatie met grensoverschrijdend gedrag, sta je steviger in je schoenen en weet jij precies hoe jij de werkplek fijn en veilig houdt. Bij artra kun je verschillende trainingen en e-learnings volgen om beter met dit gedrag om te leren gaan. Bekijk het aanbod hier.