Zorgen, werkloosheid en eenzaamheid: de mentale gezondheidseffecten van corona
Het ziekteverzuim in het eerste kwartaal van 2020 is het hoogste in 17 jaar. Maar in april en mei waren er juist 40 procent minder ziektemeldingen dan gewoonlijk. Deels komt dit doordat mensen die zich normaal ziek zouden melden, nu thuis kunnen werken. Maar arbodiensten waarschuwen voor een toename in psychisch verzuim.
Thuisblijven is niet makkelijk
Thuisblijven valt veel mensen zwaar. We krijgen massaal last van Zoomvermoeidheid. Menig ouder dacht bij de combinatie thuisonderwijs en thuiswerken: “Hoe dan?!” Degenen met een gezin zitten steeds op elkaars lip (en we zijn allemaal bekend met de spanningen die dat op vakanties al op kan leveren), terwijl anderen continu alleen zijn. Hoewel het scheelt dat de kinderen weer naar school mogen en de horeca weer open is, is thuisblijven ondanks de versoepelingen nog steeds het devies. En veel mensen maken zich zorgen. Zorgen over de gezondheid van dierbaren of over hun eigen gezondheid. Misschien zijn mensen wel dierbaren verloren. En kunnen ze geen afscheid nemen op de manier die ze zouden willen. Rouwen is moeilijk als er slechts een beperkt aantal mensen aanwezig mag zijn bij de plechtigheid, knuffels niet mogen en afleiding zoeken lastiger is.
Eerste levensbehoefte
Sommige mensen ervaren eenzaamheid door social distancing. Eenzaamheid door isolatie is net zo goed een gevaar als het virus zelf. Door eenzaamheid ben je vatbaarder voor ziektes en heb je een hogere kans op een depressie of posttraumatische stressstoornis. Onderzoek heeft daarnaast uitgewezen dat langdurige eenzaamheid ervoor zorgt dat mensen eerder sterven. Sociaal contact is een eerste levensbehoefte. Wetenschappers vergelijken eenzaamheid met honger en dorst. Uit Amerikaans onderzoek is gebleken dat bijna de helft van de ondervraagden zich opgesloten voelt thuis. Mensen voelen zich vaker gestrest, nerveus, angstig, depressief of wanhopig. Ook in Nederland is aan het begin van de crisis een soortgelijke enquête afgenomen. Hier rapporteerde 65 procent van de mensen dat ze meer last hadden van angst en stress en zo’n 50 procent zei last te hebben van somberheid.
Onzekerheid over werk
Maar er zijn ook andere zorgen. Door de stijgende werkloosheid, zijn veel werknemers onzeker over hun baan. Vooral werknemers met een flexibel contract hebben zorgen. Heb ik straks nog wel werk? Kan ik mijn huur nog betalen? En die zorgen zijn ook terecht. Volgens cijfers van het CBS waren er 160 duizend minder mensen met werk in april 2020. Met name de groep jongeren verloor hun baan. Dit is de grootste toename van het werkloosheidspercentage sinds 2003.
Concentratie gestaag beter
TNO doet sinds het begin van de crisis dagelijks onderzoek onder een groep werkenden, die zich daar vrijwillig voor hebben aangemeld. Ze monitoren iedere dag de antwoorden op een aantal vragen. Hieruit konden ze aflezen dat deelnemers zich iedere dag gemiddeld steeds beter konden concentreren thuis. Uit de resultaten is een duidelijk omslagpunt te zien op het moment dat kinderen weer naar school mochten. Daarnaast gaven deelnemers van dit onderzoek aan dat ze sindsdien productiever zijn, meer energie hebben en in een betere stemming zijn. Maar er zijn nog steeds stoorzenders, die vergelijkbaar zijn met die van een kantoortuin. Uit onderzoek naar kantoortuinen weten we dat geluid heel erg kan afleiden, zoals een bellende collega, maar ook visuele zaken kunnen je uit je concentratie halen. Bijvoorbeeld als huishoudelijke klusjes in het zicht liggen.
Lees ook: Reboarding – Terug naar de werkplek